“Wat houdt jou wakker tijdens de les?” Deze vraag stelden wij aan leerlingen uit 3 havo op het Pieter Groen. We vroegen hen waardoor ze uitgedaagd worden, wat hun favoriete les is en wat hen in het dagelijks leven motiveert. Wat blijkt: een gouden recept voor motivatie is er niet, want drijfveren zijn nu eenmaal persoonlijk. Toch hebben we 7 factoren kunnen afleiden waarmee jij als docent een motiverende omgeving kunt creëren.
Digitaal onderwijs vormt de basis…
Hoe begin jij de les? Met een plaatje van een minecraft bouwwerk? Een hoofdstuktitel over voetbal? De trailer van een Netflix-serie?
Leerlingen slaan aan op catchy titels en aantrekkelijke plaatjes. Het oog wil immers ook wat. Nieuwsgierigheid wekken is een belangrijke eerste stap richting motivatie triggeren. Dus houdt de visuele dimensie van je lessen in de gaten. Leerlingen zien zelf wat ze goed doen en wat minder goed
“Het is belangrijk dat een leerling zelf weet wat hij goed beheerst en wat nog niet. In Learnbeat ziet elke leerling hoe hij ervoor staat.
Als docent zie ik dezelfde informatie per leerling. Tijdens oudergesprekken pak ik deze voortgangs- en resultatenschermen er vaak ook bij.
Aanvullend daarop geeft het docentenscherm ook nog weer hoe alle leerlingen in één klas ten opzichte van elkaar scoren. (Redactie: een leerling ziet alleen zijn eigen scores, niet die van klasgenoten).
Zorg voor afwisseling
De leerlingen zijn het over één ding eens: afwisseling is prettig. 50 minuten lang huiswerk bespreken? De hele les naar uitleg luisteren? Vergeet het maar. Afhaken gebeurt minder snel bij vakken waar je actief bezig bent, geven de leerlingen aan.
Gevarieerde lessen met powerpoints, demonstraties of video’s tussendoor zijn favoriet. Ook hebben de leerlingen voorkeur voor lessen waarbij klassikale uitleg en zelfstandig werken elkaar afwisselen. De afwisseling zit dan vooral in de instructie en verwerking. Daarbij kon het wel over één onderwerp gaan dat op verschillende manieren werd belicht. De leerlingen zijn zich daarbij erg bewust van hun concentratiepeil. Ze vinden het fijn als ze hun energie zelf over de dag kunnen verdelen.
Stel duidelijke doelen
Leerdoelen zijn er niet voor niets: daarmee breng je focus aan. Leerlingen geven namelijk ook zelf aan dat ze graag weten waar ze aan toe zijn. Ze hebben duidelijkheid en overzicht nodig. Ook blijken leerlingen daarbij bezig te zijn met de toekomst. Bij vakken als wiskunde, Nederlands en Engels zien ze direct in dat het van waarde is voor later. Daardoor vinden ze het ook makkelijker om ervoor te leren. Maar bij andere vakken hebben ze die prikkel om te leren vooral vlak voor een toets, omdat er dan een cijfer vanaf hangt. Als docent is het dus belangrijk dat je het nut van jouw vak laat in zien, ook buiten de toetsweken.
Sluit aan bij de interesses van je leerlingen
Kortom, sla een brug naar de actualiteit of de belevingswereld van de leerlingen. Een leerling die graag gamet gaf aan dat hij affiniteit met computers had en daardoor informatica interessanter vindt. Een ander las graag en verheugde zich op het onderdeel lezen bij Nederlands en Engels. Leerlingen hebben allemaal persoonlijke interesses en hobby’s waar ze intrinsiek gemotiveerd voor zijn. Waarom zou je daar als docent geen gebruik van maken?
Geef keuzevrijheid binnen een kader
Om aan te haken bij de belevingswereld van je leerlingen kun je keuzevrijheid bieden. Met keuzevrijheid kunnen leerlingen hun persoonlijke leervoorkeur inzetten. Dat maakt het natuurlijk leuker! Deze keuzevrijheid kan je op verschillende manieren toepassen. Leerlingen vinden het bijvoorbeeld fijn als ze aan het einde van een les mogen kiezen wat ze doen. Aan de slag met huiswerk voor hetzelfde vak, iets voor een ander vak doen of even iets voor zichzelf doen.
Keuze bieden kan op nog meer manieren. Bijvoorbeeld tussen digitaal of van papier teksten te lezen. Of laat leerlingen bij creatieve opdrachten kiezen tussen werkvormen zoals iets naspelen, een poster ontwerpen of een powerpointpresentatie maken.
Laat vooruitgang zien
Zien dat je door te trainen beter wordt in waterpolo: dat motiveert! En dat geldt niet alleen voor hobby’s en sport. Ook op school kan het leerlingen helpen als ze zien dat ze vooruitgang boeken. De leerlingen op het Pieter Groen gaven aan dat ze het leuk vinden als ze zien dat ze beter worden in bijvoorbeeld een taal. De vakken die ze leuk vonden waren vaak de vakken waar ze ook goed in waren. En dat is niet gek: het gevoel dat iets je goed afgaat is reden om je in te zetten en bij de les te blijven.
Onderschat het sociale aspect van school niet
Met de lockdowns nog vers in het geheugen gaven de leerlingen aan hoe fijn ze het vonden om weer samen met klasgenoten op school te zijn. Thuis leren met online lessen kwam de motivatie niet ten goede. De buitenschoolse activiteiten van de leerlingen hebben dan ook vaak een sociale dimensie. Trainen doen ze voor zichzelf, maar ook om te verbeteren als groep. Dagelijks klasgenoten zien heeft een vergelijkbaar effect. Of ze samenwerken prefereren boven alleen werken hangt af van het vak.
Motiveren kan je leren
Leren wordt soms gezien als een ‘moetje’. Maar uit de ervaringen van de leerlingen op het Pieter Groen blijkt ook dat leren leuk kan zijn. Als er maar afwisseling in de les zit en er duidelijke doelen gesteld worden. En als jij als docent aan kan haken bij de belevingswereld van je leerlingen, sta je al 1-0 voor. En ten slotte: leerlingen willen leren graag als iets sociaals ervaren waarbij ze zien dat ze ergens beter in worden.
