[Blog] Zo maak je goede toetsvragen in 6 stappen
Staan de contouren van de toets die je gaat opstellen vast? Dan kun je nu aan de slag met het formuleren van de vragen in de toets. In deze blog legt toetsexpert en docent René Westra uit hoe je in 6 stappen relevante, objectieve, specifieke en efficiënte toetsvragen maakt.
Stap 1: Stel het leerdoel vast
Voordat je begint met het maken van de eigenlijke toetsvragen, moet het leerdoel helder zijn. Het leerdoel is een concrete beschrijving van de gewenste kennis die een leerling moet verwerven en toepassen. Het leerdoel moet zo zijn geformuleerd dat de leerling precies weet wat hij moet kennen en kunnen.
Omschrijf het leerdoel met eenduidige actiewerkwoorden, zoals: herkennen, selecteren, met eigen woorden vertellen, ordenen, oplossen, samenvatten etc.
Gebruik geen vage werkwoorden, zoals weten, begrijpen en inzien. Want: hoe concreter jij het leerdoel nu maakt, hoe makkelijker je het jezelf maakt om straks een geschikte vraagvorm te kiezen.
Stap 2: Bepaal de doelgroep
Welke leerlingen gaan de toets maken? En welke stof hebben zij behandeld? Behalve het kennisniveau is het ook goed om te weten wat hun belevingswereld is. Is de toets voor 6 vwo leerlingen, brugklassers vmbo of heb je mbo-studenten voor je? Wat houdt hen bezig? Zitten ze op apps zoals TikTok, hebben ze bijbaantjes, spelen ze een bepaalde game veel? Is er een actueel thema in de media dat jouw leerlingen of studenten bezighoudt?
Stap 3: Bepaal een relevante invalshoek voor de toetsvraag
Een relevante invalshoek kan gaan over aansluiten op de belevingswereld van jouw leerlingen of over vakinhoudelijke relevantie. Als je een invalshoek kiest voor de toetsvraag die aansluit bij de belevingswereld van de leerlingen of studenten die de toets maken, heb je direct hun aandacht te pakken. Bijvoorbeeld: over een game, app of actualiteit.
Ik bedenk zelf vaak een invalshoek voor de toetsvraag als ik iets in de media zie of lees dat past bij een te behandelen leerdoel. Ik zag bijvoorbeeld eens een aflevering uit een TV-serie van Govert Schilling over de ontstaansgeschiedenis van de mens. De jonge Nederlandse biologe Laura van Holstein vertelde in dit fragment over haar originele onderzoek. Op dat moment stond het onderwerp evolutie op de leerdoelen-lijst voor de toets. Toen besloot ik dat het onderzoek van Laura van Holstein het skelet zou worden skelet voor mijn toetsvraag.
Staat de invalshoek van de toetsvraag vast? Dan begint nu het echte werk.
Stap 4: Bepaal het kennisniveau van de toetsvraag
Wat wil je meten bij jouw leerlingen of studenten met deze toetsvraag? Veel vo-scholen gebruiken nu de variant met vier categorieën:
- kennis reproductie = onthouden
- toepassing 1 = toepassen in een bekende context
- toepassing 2 = toepassen in een onbekende context
- inzicht = analyseren of creëren
Stap 5: Bepaal welk type toetsvraag je gaat maken
Vervolgens kies je voor het type vraag. Dus een meerkeuzevraag, juist-onjuist-vraag, een matching vraag of open vraag.
Stap 6: Waarborg de kwaliteit van de toetsvraag met de Rosé kwaliteits Matrijs
Heb je een toetsvraag opgesteld? Dan kun je een kwaliteitscontrole doen met de Rosé Kwaliteits Matrijs:
Check de kwaliteit van elke toetsvraag aan de hand van de deelvragen in de bovenstaande matrix. Is het antwoord op elke deelvraag “ja”? Dan is je toetsvraag relevant, objectief, specifiek en efficiënt.
Tip: Neem de tijd voor het maken van de toetsvragen
Als het goed is weet je nu precies welke stappen je moet nemen om jouw toetsvragen te maken. Tot slot geeft René Westra nog de tip: neem de tijd. Een valide en betrouwbare toets opstellen doe je niet zomaar even. In de volgende blogs van René lees je aan welke criteria goede meerkeuzevragen, juist-onjuist-vragen, matching vragen en open vragen moeten voldoen.
Een toets nakijken in de helft van de tijd?
Dit schooljaar besparen al 3247 docenten tijd met digitaal toetsen die Learnbeat automatisch nakijkt. Bekijk zelf hoe digitaal toetsen in Learnbeat werkt in een gratis proefaccount.
