Wat is diep leren en hoe stimuleer je dit als docent?
Hoe zorg je er als docent voor dat jouw leerlingen verder komen dan alleen de opgedane kennis reproduceren? In dit blog lees je hoe diep leren stimuleert met thematisch werken, leerlingen laten samenwerken en leerdoelen die gericht zijn op ‘hogere denkvaardigheden’.
Diep leren is betekenisvol leren
Je kent misschien het onderzoek van Novak (2002) naar dit onderwerp. Diep leren wordt hier gedefinieerd als betekenisvol leren. Op deze manier leren leerlingen doordat zij nieuwe kennis en vaardigheden bewust integreren in de al eerder opgedane kennis en vaardigheden.
Thema, samenwerken, hogere denkvaardigheden
In een onderzoek van de TU Eindhoven naar bevordering van diep leren in het Voortgezet Onderwijs, definieerde onderzoeker Maaike Koopman drie kenmerken van diep leren:
- Werken en leren aan de hand van een thema
- Samenwerken aan een opdracht
- Betekenisvol leren heeft hogere denkvaardigheden als leerdoel. Dat zijn de vaardigheden analyseren, evalueren en creëren.
Diep leren stimuleren als docent: zo doe je dat
Wil jij een diepe leerervaring bieden? Houd dan de bovenstaande drie kenmerken in gedachten bij het samenstellen van je lesplan. Werk je met een lesmethode? Dan kun je eens analyseren in hoeverre deze kenmerken al verwerkt zijn in jouw lesmethode. Waar zou je deze nog kunnen toevoegen?
1. Werken volgens thema’s
Een thema helpt bij diep leren omdat je er verschillende vaardigheden en kennis mee kunt onderwijzen. Daarnaast worden leerlingen door thematisch werken ook uitgedaagd om verbanden te leggen. Veel lesmethodes zijn thematisch opgebouwd, per hoofdstuk. Daarmee heb je de eerste stap al gezet. Wil je dit thematisch werken een belangrijkere rol geven in jouw lesprogramma? Dan kunnen vakoverstijgende opdrachten en projecten interessant zijn.
Tip: Een portfolio bouwen voor vakoverstijgende opdrachten
In het Learnbeat portfolio kunnen leerlingen werken aan vakoverstijgende, praktische projecten. Zo krijgen je leerlingen bijvoorbeeld voor het vak aardrijkskunde een cijfer op inhoud en voor het vak Nederlands een cijfer voor schrijfvaardigheid.
2. Samenwerken aan opdrachten
Door samen te werken aan opdrachten zijn leerlingen op een ander niveau met de stof bezig dan als ze alleen werken. Staan er in de lesmethode waar je mee werkt al klant-en-klare samenwerkingsopdrachten klaar? Zo niet; zie je mogelijkheden om leerlingen samen een probleem te laten analyseren dat aansluit bij het thema? Een andere mogelijkheid is om leerlingen feedback op elkaars werk te laten geven zodat zij nóg een keer bewust met de stof bezig zijn.
Tip: Anoniem peer feedback geven
In de nakijkcarrousel in Learnbeat geven leerlingen anoniem feedback op elkaars antwoorden. Met het beoordelen van de antwoorden van een klasgenoot is een leerling nog een keer intensief met de stof bezig. De ontvanger van de feedback kijkt daarna ook weer extra kritisch naar wat zijn klasgenoot ervan vindt.
3. Analyseren, evalueren en creëren in de klas
Opgaven waarmee je leerlingen hun hogere denkvaardigheden ontwikkelen zijn opgaven om te analyseren, evalueren en creëren. Maar hoe bedenk je leuke opgaven en projecten waarmee jouw leerlingen hiermee aan de slag kunnen?
Bijvoorbeeld door eerst een bestaande creatie te bestuderen en evalueren. Daarna laat je leerlingen zelf aan de slag gaan. Voor het vak Nederlands of een vreemde taal kun je je leerlingen een gedicht, boek of kort verhaal laten analyseren en daarna aan elkaar laten presenteren. In de volgende fase gaan ze zelf aan de slag met schrijven. Op deze manier doen leerlingen allerlei vaardigheden op zoals analyseren, presenteren van hun bevindingen en creatief denken. Werken jouw leerlingen in een groepje samen aan dit project? Dan heb je ook meteen het tweede kenmerk van diep leren te pakken: samenwerken. Check.
Combineer het leren van nieuwe vaardigheden en kennis met wat al eerder geleerd is
Om echt te komen tot de kern van diep leren, zorg je ervoor dat leerlingen vaardigheden die zij beheersen gaan toepassen in een nieuwe context en tegelijk ook weer nieuwe vaardigheden opdoen – of verder ontwikkelen.
Tip: Leerdoel en structuur
Laat jij je leerlingen werken aan een wat groter project of opdracht? Dan is het belangrijk dat de leerling goed weet wat je van hem verwacht. Knip het project in losse stukjes en plan tussentijdse inlevermomenten. Zo schrik je jouw leerlingen niet af en leid je ze door het project heen. Dit kan bijvoorbeeld door in de studieplanner van Learnbeat per week een heldere taak op te geven met de linkjes naar het juiste lesmateriaal.
Stel voordat je begint met het bedenken van een (vakoverstijgend) project, een lijstje op met eerder opgedane kennis en vaardigheden. Maak ook een lijstje met de nieuwe te leren kennis en vaardigheden.
Maak een plan voor het gefaseerd aanbieden van de leerstof voor nieuwe vaardigheden en het begeleiden van je leerlingen hierin. Dan heb je binnenkort een mooi nieuwe project waar jullie aan gaan werken. Succes!
Smaakt het zelf lesmateriaal maken naar meer?
Dit stappenplan zelf lesmateriaal maken helpt jou op weg. Vraag het hier direct aan. gratis en zonder verplichtingen.
