De voor- en nadelen van een huiswerkvrije school
Als je voor de zoveelste keer hoort dat iemand zijn huiswerk ‘vergeten’ is, dan kun je je afvragen of dat huiswerk wel zin heeft. Als het alleen maar strijd oplevert met je leerlingen en je zo elke les in mineur begint, kun je overwegen om huiswerk op een andere manier te benaderen. Op sommige scholen gebeurt dat al: de huiswerkvrije school. Hier worden opdrachten niet meegegeven naar huis, maar op de school zelf gemaakt. Tijdens aparte studie-uren of in de les. In deze blog bespreken we de voor- en nadelen van huiswerkvrij lesgeven.
Voordelen van huiswerkvrij lesgeven
Dit zijn de veelgenoemde voordelen:
- Zonder huiswerk verandert je rol als docent van politieagent in coach
- Zonder huiswerk zijn je leerlingen gemotiveerder
- Bij huiswerkvrije scholen hoef je geen externe dure huiswerkbegeleiding in te schakelen
- Zonder huiswerk is er minder kansenongelijkheid voor leerlingen
- Alternatieven voor huiswerk bieden meer eigenaarschap over het leerproces
Hieronder lichten we deze vooroordelen toe.
Voordeel 1: Zonder huiswerk verandert je rol als docent van politieagent in coach
Veel leerlingen hebben geen positieve associatie met huiswerk. De meeste leerlingen staan na schooltijd liever op het voetbalveld of gamen erop los, en voor de docenten is het ook geen pretje om elke week huiswerk te moeten bedenken én checken. En dan hebben we het nog niet eens over de ouders die thuis ruziën met hun kinderen over de kwestie huiswerk. Het ‘moeten’ zorgt ervoor dat leerlingen niet zelf kunnen bedenken waarom het nuttig is om opdrachten te maken. En als docent neem je automatisch een controlerende rol aan, terwijl je wellicht meer waarde kunt toevoegen door leerlingen vanuit een meer coachende rol te helpen.
Voordeel 2: Zonder huiswerk zijn je leerlingen gemotiveerder
Sommige docenten geven daarom helemaal geen huiswerk meer op, zoals geschiedenisdocente Lotte van Dongen. Zij vertelt in Trouw dat ze liever leerlingen coacht dan controleert. Zij speelt liever in op de nieuws- en leergierigheid van leerlingen en heeft gemerkt dat de druk van huiswerk averechts werkt. In plaats van thuis aan de slag te gaan, laat ze leerlingen in de les actief werken aan de stof. Ze geeft leerlingen de kans tijdens de les te oefenen met lesstof waar ze zelf mee aan de slag willen, waarbij ze ze gericht kan helpen. Leerlingen zien zo ook dat de docent er niet alleen maar is om politieagentje te spelen. Door de keuze bij de leerlingen te leggen, gericht te werken aan vaardigheden en inzicht te creëren in hun kwaliteiten, stijgt de motivatie in de klas.
Voordeel 3: Bij huiswerkvrije scholen hoef je geen externe dure huiswerkbegeleiding in te schakelen
De laatste tien jaar steeg de vraag naar aanvullende begeleiding buiten de school om enorm. Om bij te blijven met huiswerk, te leren voor toetsen en om te gaan met de stress die dit geeft, wordt er een beroep gedaan op particuliere partijen buiten de school. Veel scholieren hebben tegenwoordig huiswerkbegeleiding, faalangsttraining of bijles. Maar dit zijn vooral leerlingen met ouders die dat ook kunnen betalen. Voor minder welgestelde gezinnen is dit vaak geen optie.
Voordeel 4: Zonder huiswerk is er minder kansenongelijkheid voor leerlingen
De Onderwijsraad waarschuwde zelfs al voor kansenongelijkheid in het onderwijs, die wordt versterkt door private bijles, examentraining en huiswerkbegeleiding. Deze kansenongelijkheid kan voorkomen worden door huiswerk – en de begeleiding daarvan – op (de huiswerkvrije) school te laten plaatsvinden. Zo krijgt iedereen evenveel mogelijkheid tot begeleiding.
Sommige huiswerkvrije scholen hebben daarom de structuur van de schooldag veranderd. Op deze scholen worden per schooldag minder vakken gegeven, met een met langere lestijd én verplichte studie-uren. Op deze manier kunnen leerlingen bijna al hun huiswerk op school maken.
Voordeel 5: Alternatieven voor huiswerk bieden meer eigenaarschap over het leerproces
Een belangrijk onderdeel van 21e-eeuwse vaardigheden is eigenaarschap over het leerproces. Geef je de hele klas algemeen huiswerk op? Dan moet elke leerling dezelfde oefening maken, ongeacht of hij daar baat bij heeft of niet. Door leerlingen meer zelf te laten meedenken over wat ze moeten en willen leren, geef je ze meer eigenaarschap. In plaats van aan het einde van de les huiswerk op te geven, zet je de lestijd anders in. Bijvoorbeeld om leerlingen zelf hun toets te laten analyseren. Zo krijgen ze zelf inzicht in wat ze goed en minder goed doen, en waar ze nog mee kunnen oefenen. Wim Koster, docent Nederlands op het Roelof van Echten College, moedigt zijn leerlingen al aan om hun eigen toetsen te evalueren. Lees hier hoe Wim dat aanpakt.
Nadelen van de huiswerkvrije school
Dit zijn de veelgenoemde nadelen:
- Huiswerk is nodig voor herhaling en toepassing van de lesstof
- Zelfstandig werken in je eigen tijd moet je leren
- Studie-uren vragen om extra investering
- Met langere schooldagen beperk je vrije tijd
Hieronder lichten we deze nadelen toe.
Nadeel 1: Huiswerk is nodig voor herhaling en toepassing van de lesstof
Maar er is natuurlijk ook altijd het kamp dat wel voor huiswerk pleit. En er zijn ook zeker argumenten vóór huiswerk. Zoals we bespraken in de blog over geheugenstrategieën is herhaling en actieve toepassing van de stof nodig om dingen te onthouden. En als je in de lessen ook nieuwe onderwerpen wil introduceren, heb je al snel te weinig tijd om leerlingen ook te laten oefenen. Laat staan alweer voor te bereiden op de volgende les. Dan is het efficiënter als leerlingen op een later moment nog even terugkeren naar de stof.
Nadeel 2: Zelfstandig werken in je eigen tijd moet je leren
Na de middelbare gaan veel leerlingen een vervolgstudie doen. Daar wordt van ze verwacht dat ze zelfstandig werken en kunnen plannen wanneer ze studeren. Als het op de middelbare school altijd al voor hen bepaald is hoe ze hun tijd besteden, dan krijgen de leerlingen de vaardigheid ‘plannen’ niet mee. Dat kan nog eens een obstakel worden in de fase na de middelbare school. Dan wordt dat opeens wel van hen verwacht. Door huiswerk te maken leren ze alvast hun tijd te managen en discipline op te brengen.
Nadeel 3: Studie-uren op school vragen om extra investering
Als een school kiest voor studie-uren op locatie, dan vereist dat ook een extra investering. Er moet ruimte beschikbaar zijn voor leerlingen die na de lessen opdrachten gaan maken. Ook moet er voldoende begeleiding beschikbaar zijn. Dit moet allemaal goed gefaciliteerd worden door de school, en de vraag is of de mogelijkheid daartoe is.
Nadeel 4: Met langere schooldagen beperk je vrije tijd
Met verplichte studie-uren, zoals op veel huiswerkvrije scholen het geval is, maken leerlingen langere schooldagen. Daardoor is er minder tijd voor andere dingen die ook belangrijk zijn. Zo zitten ze lang stil en missen zij wellicht tijd en ruimte om te sporten of hobby’s uit te oefenen na school, en zich op andere vlakken te ontwikkelen.
Tussenoplossing: huiswerk met differentiatie
Uiteindelijk kiest elke docent of school zelf. Misschien wil je toch graag nu en dan huiswerk meegeven, bijvoorbeeld omdat je de les niet wil gebruiken voor zelfstandig werken. Maar zorg dan dat het huiswerk zichtbaar nut heeft en dat leerlingen weten waarvoor ze het doen.
Met deze tips weet je zeker dat je effectief huiswerk opgeeft. Differentiatie is daarbij een uitkomst: je sluit precies aan bij wat de leerling nodig heeft. De ene leerling moet echt nog even oefenen met de basis, terwijl de ander met een verdiepingsopdracht aan de gang kan. Door te differentiëren zorg je dus dat leerlingen wel eigenaarschap ervaren, maar verzeker je ze ook van een effectieve leerstrategie met de nodige herhaling, oefening en verdieping.
Zelfstandig leren met de studieplanner
Klinkt dit voor jou als veel werk? Niet als je met Learnbeat werkt. Met Learnbeat heb je meerdere hulpmiddelen tot je beschikking om te differentiëren, zoals de studieplanner en learning analytics dashboards. Wil je zelf bekijken hoe je met Learnbeat leerlingen zelfstandig aan de slag zet? Vraag hier je gratis proefaccount aan voor de studieplanner en probeer zelf hoe het werkt.
Benieuwd naar de studieplanner?
Vraag hier een speciaal Learnbeat proefaccount aan voor de studieplanner
