5 leerstrategieën voor effectief leren en onthouden
Elke toetsweek is het weer raak: blokken, blokken, blokken. Leerlingen hebben de belangrijke jaartallen gemarkeerd, de woordjes zijn nog even gestampt en de samenvattingen liggen klaar. Maar werkt dat eigenlijk wel? Met de lancering van de nieuwe functionaliteit Woordjes in Learnbeat, waarmee leerlingen zelfstandig onbeperkt woordjes en begrippen kunnen oefenen, leek het ons goed om nog eens te kijken naar leerstrategieën. Voor leren op een manier waardoor de lesstof ook op lange termijn blijft hangen, en niet alleen tot de toetsweek. Deze tips kun je jouw leerlingen meegeven.
1. Spreid leersessies
Het spreekt misschien voor zich, maar de dag van tevoren beginnen met leren is geen goed plan. Daarmee steunt de leerling namelijk volledig op het kortetermijngeheugen. Misschien kan zij het SO van de volgende dag wel voldoende maken, maar over een week of twee is ze het meeste alweer vergeten. Om het langetermijngeheugen aan te zwengelen kun je beter verschillende korte leersessies plannen. Dus bijvoorbeeld een uurtje op maandag, een uurtje op woensdag en nog eens op vrijdag, in plaats van drie uur achter elkaar. Door de stof vaker op te halen worden de verbindingen in de hersenen sterker. Zo blijft de informatie langer hangen. Deze leerstrategie heet ook wel spaced practice.
Hoe houd je als docent grip op deze leerstrategie?
Door formatieve toetsen in te zetten – die niet meetellen voor een cijfer – maar waarmee jij wel de voortgang in de gaten houdt. Werk je met Learnbeat? Dan kun je als docent in één oogopslag zien of en hoe leerlingen hun huiswerk hebben gemaakt en of zij daadwerkelijk met de stof bezig zijn geweest. Lees en kijk hoe deze docent geschiedenis dat aanpakt met Learnbeat.
2. Wissel vakken af
Voor een toetsweek moeten leerlingen een berg stof voor verschillende vakken voorbereiden. Misschien zijn ze geneigd om lange tijd aan hetzelfde vak te zitten, maar eigenlijk is een andere aanpak beter: afwisselen. Door vakken af te wisselen worden de hersenen voortdurend geconfronteerd met ‘nieuwe’ informatie. En daar worden de hersenen meer door getriggerd dan door steeds dezelfde soort informatie. Wat betekent dat ze harder moeten werken, maar ook beter verbindingen zullen leggen. Dus: zet die leerstand op shuffle!
3. Wissel onderwerpen af
Ook op het niveau van één vak is het goed om af te wisselen tussen onderwerpen. Dit heet ook wel interleaving. Neem bijvoorbeeld Frans: in plaats van een half uur lang alleen maar de subjonctif te oefenen, kunnen leerlingen beter verschillende werkwoordstijden afwisselen. Daarmee voorkomen ze dat ze steeds hetzelfde trucje herhalen. Zorg ook dat oude informatie en nieuwe informatie variëren. Het is wat moeilijker, maar juist daarom versterkt deze strategie het leerproces. Zie het als de trap in plaats van de lift nemen: het is zwaarder, maar wel beter voor je. Interleaving werkt vooral bij vakken die om specifieke oplossingsstrategieën vragen, zoals wiskunde of grammatica. Als je met Learnbeat werkt kun je de voor wiskunde bijvoorbeeld de adaptieve module van WisTrainer inzetten: hiermee kunnen de leerlingen oefenen met opgaven over allerlei onderwerpen die op hun individuele niveau aan bod komen.
4. Beweeg
Er zijn aanwijzingen dat beweging een positief effect heeft op leren. Bewegen is natuurlijk sowieso gezond. Maar er is ook een relatie met leerprestaties. En dan hebben we het niet over die twee keer gymles per week, maar beweging gecombineerd met leren. Of het ligt aan betere toevoer van zuurstof naar het brein of een veranderde structuur in de hersenen, dat weten onderzoekers nog niet. Wel dat kinderen die bewegend taal- en rekenles kregen, daar vervolgens ook betere resultaten in haalden. En dat een poos dansen in de klas zorgt voor betere aandacht en concentratie erna. Voor de variatie kan het zeker geen kwaad om je leerlingen aan te sporen om fietsend nog eens aan die woordenlijsten te denken. Of bijvoorbeeld te jongleren terwijl ze hun presentatie voorbereiden.
5. Retrieval practice
Bij retrieval practice gaat het erom dat leerlingen actief informatie ophalen uit het langetermijngeheugen. Het idee is dat de leerling zichzelf dwingt de lesstof terug te halen zonder hulpmiddelen erbij, als een soort oefentoets. Door meer moeite te doen leer je effectiever, blijkt ook uit onderzoek van de Radboud Universiteit. Hoe werkt het in de praktijk? Leerlingen kunnen bijvoorbeeld een mindmap maken, aan de hond vertellen wat ze weten over mitose, of de kamerplant leren wat er allemaal gebeurde bij de Reformatie. In de klas kun je leerlingen in tweetallen laten oefenen. Daarna pas mogen ze met de theorie erbij checken of het klopte. Als ze de theorie er te snel bij pakken zullen ze misschien denken dat ze veel weten, maar dat is een illusie. Ze zullen vooral dingen herkennen. Echt leren gebeurt zo niet. Maar door erover te vertellen verandert de manier waarop informatie is opgeslagen, en wordt het makkelijker om het op een later moment terug te halen.
Leerstrategieën die werken
Om effectief te leren moeten leerlingen het geheugen uitdagen en zorgen dat de hersenen geprikkeld worden. Alleen passief informatie doornemen zorgt dat het brein lang niet alles opslaat, en wat er wordt opgeslagen belandt in het kortetermijngeheugen. Goede leerstrategieën zijn: spreiden, afwisselen, en bewegen. Of laat je leerlingen zichzelf overhoren met Woordjes in Learnbeat! Zo kunnen ze voor elk vak digitaal woordjes of begrippen leren, met flashcards, meerkeuzevragen of open vragen. Als leerling kun je zelf lijsten toevoegen, en als docent kun je zien wat leerlingen hebben geoefend en gerichte feedback geven.
Benieuwd naar Woordjes en begrippen leren in Learnbeat?
Vraag hier je proefaccount aan en bekijk de oefenfunctie in Learnbeat.
