Waarom gamification in het onderwijs bijdraagt aan motivatie en betrokkenheid

Je hebt vast weleens gehoord van Escape the classroom. Een escaperoom voor het onderwijs, waarbij leerlingen op een ludieke wijze uitgedaagd worden om hun kennis en vaardigheden van een vak in te zetten. De missie: binnen een lesuur ontsnappen uit het klaslokaal. Activerend, uitdagend, interactief: Escape the classroom is een duidelijk voorbeeld van gamification in het onderwijs. Maar gamification kan ook andere vormen aannemen. Wat dit fenomeen precies inhoudt en hoe het bijdraagt aan de leerervaring leggen we hieronder uit.

Geschreven door

Maj Hansen

Wat is gamification?

Gamification slaat op het gebruik van spelonderdelen en -technieken in een omgeving die niet per se met spellen of games te maken heeft. Dit kan zowel een online als offline omgeving zijn. Gamification wordt ingezet om de gebruikers van een product of deelnemers aan een programma te motiveren en te betrekken. Spelelementen wekken namelijk de interesse en houden je aandacht langer vast. Bij gamification hoeft het niet altijd te gaan om volledige spellen. Vaker nog zijn het kleine, losse spelelementen.

Hoe werkt gamification?

Gamification maakt gebruik van de intrinsieke motivatie van mensen om zich te meten met anderen, te leren, uitgedaagd te worden, zich uit te drukken en succes te behalen. Het heeft daarmee eigenschappen van ‘nudging’, een motivatietechniek die mensen subtiel en soms op speelse wijze stimuleert om gewenst gedrag te vertonen. Bij gamification vertaalt dit zich naar virtuele beloningen en scores (zoals muntjes, stickers, sterren of medailles), een duidelijke succeservaring en challenges. Ook kan het in de vorm van een verhaalcontext zijn die toegevoegd wordt aan een prozaïsche activiteit. Daarnaast wordt er vaak op sociaal vlak genudged door met competitieve elementen of juist (virtueel) teamverbanden te werken. Losse elementen als deze of een combinatie daarvan verhogen de interactie en betrokkenheid van deelnemers.

Voorbeelden van gamification technieken

Misschien denk je dat gamification een ver-van-jouw-bedshow is. Maar in werkelijkheid zie je de toepassing ervan overal om je heen. Denk maar eens aan de progress bar op LinkedIn die aangeeft in hoeverre jouw profiel al compleet is. Dit is een voorbeeld waarbij het platform je met een spelelement wil motiveren je profiel af te maken. Als je hardloopt gebruik je misschien de app Strava wel. Dan weet je dat deze app competitieve elementen inzet om jou aan te moedigen de volgende keer nog verder of harder te lopen. Ook wandelen is inmiddels een wedstrijdje geworden met de app Ommetje. Hier zie je twee soorten gamification technieken. Niet alleen kun je hier een wandelcompetitie beginnen, ook krijg je na elke wandeling een beloning in de vorm van een interessant hersenfeitje.

Wist je dat?

Als je weleens in de Efteling bent geweest ken je vast de als Holle Bolle Gijs vermomde prullenbak. Van de saaie, alledaagse taak om je afval weg te gooien maakt het park een spel door er een verhaal en beloning aan te verbinden.

Gamification in het onderwijs

Gamification wordt ook wel uitgelegd als het verrijken van een ervaring door spelelementen. In het onderwijs gaat het dan specifiek over het verrijken van de leerervaring. Omdat het de aandacht en interesse stimuleert, biedt gamification waardevolle technieken om in te zetten in het onderwijs. Denk aan opdrachten die een verhaallijn volgen, virtuele beloningen, onderscheid in niveaus als te behalen ‘levels’ en inzicht in voortgang en resultaten.

Betrokkenheid en motivatie

Uit onderzoeken blijkt dan ook dat het gebruik van spelelementen in de les kan bijdragen aan meer betrokkenheid en motivatie van leerlingen. Geen wonder dat er inmiddels allerlei soorten educatieve games op de markt zijn. Naast het genoemde voorbeeld Escape the classroom zijn er veel andere spellen die als volledige les dienen, zoals Het Beschavingsspel. Maar ook voor gamification in het onderwijs geldt dat dit zich kan uiten in kleine, losstaande elementen die de leerervaring verrijken. Lesafsluiters of activerende werkvormen kunnen dus ook inspelen op gamification. Zo zie je bijvoorbeeld korte competitieve quizzes als Kahoot! al vaak terug als aanvulling op (digitale) lesprogramma’s. Als je met Learnbeat werkt kun je eenvoudig een interactieve quiz opnemen in je lesmateriaal.

Spelenderwijs de lat hoger leggen

Kortom, gamification is een manier om mensen te stimuleren in het vertonen van bepaald gedrag of aanleren van bepaalde vaardigheden. Dit zie je overal terugkomen; in sport, professionele sfeer en niet in de laatste plaats in het onderwijs. Gamification speelt in op intrinsieke motivatie. Daarmee stimuleer je jouw leerlingen om actief mee te doen en de lat hoger te leggen!