Leer jouw leerlingen leren: 3 praktische tips
Leerproces, leerstrategieën, meervoudige intelligentie: je kent het vast nog uit je studietijd. Je staat er misschien niet altijd bij stil, maar waarschijnlijk gebruik je al veel van deze theorieën in jouw lessen. ‘Leren leren’, ofwel het aanleren van metacognitieve vaardigheden, is voor veel leerlingen een voorwaarde voor het behalen van een goed leerresultaat. Niet iedere leerling weet namelijk uit zichzelf hoe je moet leren voor een toets. In deze blog vind je een aantal handige tips om de theorie met de lespraktijk te verbinden en jouw leerlingen te leren leren.
Pas het principe toe van primacy en recency
Leerlingen slaan informatie beter op aan het begin en aan het eind van een leersessie. De Amerikaanse wetenschapper David Sousa onderzocht dit fenomeen (ontdekt door de psycholoog Hermann Ebbinhaus) in het klaslokaal en liet zien dat er tijdens een leersessie, bijvoorbeeld zelf woordjes stampen, maar ook tijdens een fysieke les, sprake is van twee momenten van ‘prime-time’. Daartussen zit een moment van ‘down-time’ waarin de leerling significant minder informatie opneemt. Hieronder zie je dit concept, verbeeld in een grafiek. In het voorbeeld gaat het om een les van veertig minuten.
De volgorde waarin je je les indeelt is dus belangrijk. Door belangrijke informatie aan het begin en aan het eind van je les aan te bieden, gebruik je het principe van primacy en recency. Je voorkomt dan dat je nieuwe informatie aanbiedt tijdens de zogenaamde ‘down-time’ waarin de leerling meer moeite heeft om informatie op te slaan.
Bespreek ook eens met je leerlingen hoe zij kunnen omgaan met de principes van primacy en recency tijdens het maken van hun huiswerk. Nieuwe informatie kunnen zij bijvoorbeeld het best aan het begin van een studeersessie tot zich nemen. Laat ze dus een huiswerksessie beginnen met het lezen van de stof of het stampen van woordjes. Daarna is het goed om een actievere vorm van leren in te zetten door bijvoorbeeld een samenvatting te maken of te werken aan een werkstuk. De leersessie kan worden afgesloten door nog eens de belangrijkste onderdelen te herhalen en zichzelf te bevragen of zij dit inderdaad hebben opgeslagen. Op die manier haalt een leerling een maximaal resultaat uit zijn leersessie.
Speel in op de talenten van je leerlingen
De meervoudige intelligentietheorie van Howard Gardner laat zien dat mensen over verschillende talenten beschikken. Ieder persoon heeft andere talenten (of: denkmogelijkheden) die sterker zijn ontwikkeld. Door deze verschillen tussen leerlingen te erkennen en verschillende manieren van denken aan te bieden, zorg je ervoor dat elke leerling tot zijn recht komt. Sommige leerlingen zijn taliger, terwijl andere leerlingen juist meer visueel ingesteld zijn. Talige leerlingen zullen nieuwe informatie liever eerst lezen, terwijl tekst voor andere leerlingen juist moeilijk blijft hangen. Om voorkennis op te halen kun je dus afwisselen tussen lezen of andere opdrachten, zoals een mindmap of collage maken. Zo zorg je ervoor dat alle leerlingen hun potentieel kunnen benutten.
Maak je lessen betekenisvol
Je wilt dat je leerlingen de opgedane kennis in het klaslokaal ook kunnen toepassen in het dagelijks leven. Stel, je leert je leerlingen in de geschiedenisles om te gaan met bronnen. Dan zou het natuurlijk prachtig zijn als ze die vaardigheden ook gebruiken wanneer ze een nieuwsbericht lezen. Deze overdracht van kennis noem je ‘transfer’: de leerling brengt zijn kennis uit de theorie naar de praktijk. Als docent kun je daar op inspelen door je lessen actueel te maken.
Ook voor de exacte vakken zijn er praktijkvoorbeelden te bedenken. Bekijk voor inspiratie voor het vak wiskunde eens de columns van Ionica Smeets in de Volkskrant. Of laat je leerlingen aan de slag gaan met luchtweerstand in een opdracht over de auto van Max Verstappen.
Leerlingen kunnen zelf ook oefenen met transfer tijdens een les studiebegeleiding. Laat ze een mindmap maken van de stof die ze afgelopen periode voor verschillende vakken hebben geleerd. Op die manier leren ze hun kennis vakoverstijgend te verbinden.
Ben je op zoek naar meer opdrachten over het concept ‘Leren leren’?
Bekijk dan eens onze Xtra-module Leren leren in Learnbeat.
