Het wat en waarom van 21e-eeuwse vaardigheden in het onderwijs

Hoe functioneer je in een samenleving waarin er geen dag voorbij gaat zonder dat je mensen appt, een tikkie stuurt en de tweets van wereldleiders onder je neus krijgt? Waarbij je de belastingaangifte digitaal moet doen? In de wirwar fake news van echt nieuws moet zien te onderscheiden? Technologische ontwikkelingen en veranderingen in de samenleving vragen aan iedereen de kunst om zich aan te passen. Daarvoor hebben we 21e-eeuwse vaardigheden nodig. In deze blog lichten we toe wat die vaardigheden precies inhouden en welke plek ze in het onderwijs hebben

Geschreven door

Maj Hansen

Wat zijn 21e-eeuwse vaardigheden?

Ze worden ook wel ‘brede’ of ‘vakoverstijgende’ vaardigheden genoemd, omdat ze niet direct aan één vak- of leergebied te koppelen zijn. Een deel valt onder digitale geletterdheid. Maar ook vaardigheden op het sociale vlak en leren in het algemeen staan in de lijst. De daaronder vallende competenties ‘communiceren’ en ‘kritisch denken’ zullen waarschijnlijk bekend voorkomen, want die zijn in elk curriculum belangrijk. Maar tegenwoordig hebben ze een nieuwe context.

De vaardigheden op een rijtje

Met input van experts uit het onderwijs, de overheid en het bedrijfsleven heeft het Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling (ofwel SLO) samen met Kennisnet de volgende elf competenties vastgesteld:

kritisch denken
creatief denken
probleem oplossen
computational thinking (het zodanig formuleren van problemen dat het mogelijk wordt om ze met computertechnologie op te lossen)
informatievaardigheden
ict-basisvaardigheden
mediawijsheid
communiceren
samenwerken
sociale en culturele vaardigheden
zelfregulering

21e-eeuwse vaardigheden in het onderwijs

In 2014 heeft SLO een onderzoek gedaan naar de positie van 21e-eeuwse vaardigheden in het basis en voortgezet onderwijs. Daaruit kwam naar voren dat deze vaardigheden op dat moment weinig doelgericht en structureel aan de orde kwamen in het curriculum. Het advies was dan ook de positie van de vaardigheden te versterken en ze een meer zichtbare plek in de landelijke leerplankaders te geven. Ook heeft SLO een aantal vaardigheden geconcretiseerd, waaronder het uitsplitsen van digitale geletterdheid in deelvaardigheden. Als je wilt weten hoe het zit met de plaats van 21e-eeuwse vaardigheden in het curriculum op jouw school, kun je een quickscan doen van SLO.

Waarom hebben leerlingen deze vaardigheden nodig?

Misschien denk je: maar juist de jongere generatie is toch het meest bedreven met technologie? Tsja, snapchatten en appen kunnen ze allemaal wel, maar er is meer nodig om te kunnen functioneren in de maatschappij van de toekomst. Vaardigheden als samenwerken en creatief denken hebben een nieuwe dimensie gekregen in de snel veranderende samenleving. Door de toegenomen individualisering moeten jongeren meer dan voorheen hun eigen koers bepalen en in staat zijn eigen keuzes te maken. De 21e-eeuwse vaardigheden blijken dan ook van toepassing op de meeste trends voor het Nederlands voortgezet onderwijs die gesignaleerd zijn in het het rapport van Google Education. Ze zijn essentieel om succes te hebben in de 21e eeuw – op school, op werk en in de maatschappij.

Lesmateriaal van nu

Om leerlingen uit te rusten voor de maatschappij van de toekomst moeten ze 21e-eeuwse vaardigheden leren. En dat begint op school. In de volgende blog geven we je tips voor het integreren van de vaardigheden in je lesmateriaal. Wil je graag meer informatie over de meest recente ontwikkelingen in het onderwijs? Download dan het trendrapport ‘Digitale leermiddelen in het VO’.